جراحي كيسه صفرا
مرور كلي
كيسه صفرا عضو كوچك و گالبي شكل سمت راست شكم در زير كبد مي باشد. كبد به طور
ميانگين روزانه حدود 2تا 3 لیوان صفرا توليد مي كند. صفرا كمك به هضم چربي ها ميكند و در
كيسه صفرا ذخيره ميگردد. زماني كه غذاي چرب مصرف مي شود صفرا از داخل كيسه از طريق
مجراي صفراوی به داخل روده جهت كمك به هضم غذا تخليه مي گردد.
سنگ هاي صفرا وي مايعات گوارشي سفت شده در داخل كيسه صفرا مي باشد. سنگ هاي صفرايي
مي توانند جا به جا شوند و سبب انسداد در مجاري صفراوي مي گردند كه موجب درد و تورم كيسه
صفرا مي شوند. سنگ هاي صفرا وی رايج ترين دليل ايجاد التهاب كيسه صفرا مي باشند.
التهاب كيسه صفرا:
التهاب كيسه صفرا مي تواند به صورت ناگهاني يا مزمن ايجاد شود و با تورم صفرا در سونوگرافي
مشخص مي گردد.
پانكراتيت )التهاب پانکراس( صفراوی : زماني ايجاد ميشود كه سنگ های کیسه صفرا، مجراي
مشترك بين صفرا و پانكراس را مسدود كند كه در آن صورت جراحي و خروج كيسه صفرا توصيه
مي گردد.
جراحي كيسه صفرا:
نوعي جراحي است كه سبب خروج كيسه صفرا مي شود. سنگ هاي صفراوي سبب ايجاد درد
شكم مي شوند كه شايعترين دليل براي خروج كيسه صفرا مي باشد. امکان خروج سنگ های
صفراوی بدون خارج کردن کیسه صفرا مقدور نیست.
عاليم:
• درد تيز در سمت راست قسمت باالي شكم كه م مكن است به پشت، وسط شكم يا
شانه راست انتشار يابد. درد معموال حداقل 30 دقيقه و حداكثر 24 ساعت به طول مي
انجامد و معموال بعد از مصرف غذاي چرب اتفاق مي افتد.
• تب خفيف
• تهوع و نفخ شكم
• احتمال زرد شدن پوست و سفيدي چشم
تست هاي تشخيصي:
• معاينه فيزيكي
• آزمايش خون كه شامل شمارش كامل سلول هاي خوني، آنزيم هاي كبدي و فاكتورهاي
انعقادي مي باشد.
• سونوگرافي: در صورت اورژانس نبودن نياز به 8 ساعت ناشتايي دارد.
• انجام آندوسكوپي مجاري صفر ا وي و پانكراس )ERCP)
• MRI پانكراس و مجاري صفراوي
گزينه هاي درماني
روش هاي جراحي:
در روش جراحي كيسه صفرا خارج ميگردد كه به دو روش باز و بسته انجام ميگردد.
❖ روش جراحي بسته: اين روش براي جراحي هاي ساده كيسه صفرا مناسب مي باشد. جراح با
ايجاد چند سوراخ كوچك در شكم، دوربين هاي بسيار كوچكي را به داخل شكم منتقل ميكند
و سپس به وسيله ابزارهاي مخصوص كيسه صفرا را خارج ميكند. اين روش جراحي 1 تا 2
ساعت به طول مي انجامد. جراح ممكن است در ابتدا از روش بسته استفاده كند اما در طي
زمان جراحي، نياز به روش جراحي باز پيدا كند. گاهي ممكن است لوله اي )درن( در محل
جراحي براي خروج ترشحات قرار دهد.
❖ روش جراحي باز: در اين روش جراح برشي به اندازه 15 سانتي متر در قسمت راست شكم در
پايين دنده ها ايجاد ميكند و كيسه صفرا را از طريق آن خارج مي كند و سپس محل جراحي
را بخيه مي زند. گاهي ممكن است لوله اي )درن( در محل جراحي براي خروج ترشحات قرار
دهد. كه لوله معموال حين بستري در بيمارستان خارج مي گردد. اين روش جراحي 1 تا 2
ساعت به طول مي انجامد.
درمان غير جراحي:
اگر سنگ هاي صفراوي داريد، اما هيچگونه عال یمي نداريد نياز به جراحي اورژانسي نداريد و توصيه
ميشود اقدام خاصي انجام ندهيد.
از هر5 نفري كه براي آنها تشخيص التهاب كيسه صفرا گذاشته مي شود، 1 نفر نياز به جراحي
اورژانس ندارد و مي تواند 12 هفته من تظر بماند.
در صورت وجود سنگ بدون ايجاد التهاب كيسه صفرا فعاليت هاي زير توصيه مي گردد:
❖ افزايش فعاليت بدني2: تا 3 ساعت ورزش در طول هفته خطر تشكيل سنگ جدید را
كاهش مي دهد.
❖ رژيم غذايي: مصرف زياد ميوه ها و سبزيجات و مصرف كم غذاهاي شكر دار و نشاسته دار
و نيز عدم مصرف مواد غذايي با چربي زياد از تشكيل سنگ جلوگيري مي كند.
التهاب كيسه صفرا در كودكان
از هر 100 مورد جراحي كيسه صفرا كه اتفاق مي افتد 4 مورد آن مربوط به كودكان مي باشد. اگرچه
70% از كودكاني كه داراي سنگ صفرا هستند هيچگونه عالئمي را تجربه نمي كنند. عاليم التهاب
كيسه صفرا در كودكان درد شكم، تهوع، استفراغ، زردي پوست، عدم تحمل غذاي چرب و تب مي
باشد.
آمادگي هاي قبل از عمل
داروهاي منزل
يك ليست از داوهاي مصرفي و ويتامين ها و مكمل هايي كه در منزل مصرف مي كنيد مخصوصا
داروهاي رقيق كننده خون همانند آسپرين را تهيه و به بيمارستان ارائه دهيد. بعضي از داروها
ممكن است در بيهوشي، مراقبت هاي بعد از بيهوشي و جراحي شما تاثير داشته باشد. داروهاي
فشار خود را مي توانيد در صبح عمل با چند جرعه آب ميل نماييد.
بيهوشي
در صورت داشتن آلرژي، بيماري هاي مغزي) سكته، تشنج( بيماري هاي قلبي، مشكالت معده،
بيماري هاي ريه)آسم(، بيماري هاي غدد )ديابت ، تيروئيد( وجود دندان لق، مصرف سيگار و الكل
به پزشك بيهوشي خود اطالع دهيد.
اگر سابقه تهوع و استفراغ به داروهاي بيهوشي را نيز داريد، حتما به پزشك بيهوشي اطالع
دهيد.
مدت اقامت
در جراحي هاي بسته طول اقامت معموال يك روز مي باشد )در صورت تعبیه درن تا 2 روز به طول
می انجامد( اما در جراحي ها باز ممكن است تا 2 روز به طول بيانجامد.
روز عمل
از 8 ساعت قبل از عمل چيزي نخوريد اما مصرف مايعات، چاي شيرين، آب ميوه بدون پالپ تا
4 ساعت قبل از عمل بال مانع است.
شب قبل از عمل يا روز عمل دوش بگيريد و ناحيه شكم تا كشاله ران را با صابون ضد ميكروبي
شستشو دهيد، مسواك بزنيد و دهان خود را با دهان شويه شستشو دهيد.
ناحيه عمل را شيو نكنيد.
چه چيزهايي همراه خود داشته باشيم؟
كارت ملي و دفترچه بيمه
ليست داروهاي مصرفي
از اوردن ساعت و جواهر آالت خودداري نماييد.
بدو ورود: پس از تشكيل پرونده دستبند شناسايي به دور مچ دست شما بسته مي شود.
مشخصات خود را حتما با دستبند تطبيق ده يد و سپس به بخش منتقل مي شويد.
بيهوشي
نوع بيهوشي با توجه به شرايط شما انتخاب مي شود. در بيهوشي كامل پزشك لوله اي در داخل
دهان شما قرار ميدهد تا از طريق آن نفس بكشيد و شما در طول عمل خواب هستيد و دردي را
احساس نمي كنيد. در روش بيهوشي اسپاينال )بي حسي نخاعي( پزشك سوزني باريك در ناحيه
كمر شما وارد ميكند و ناحيه عمل را بي حس مي كند.
بعد از عمل:
پس از عمل شما به ريكاوري منتقل مي شويد و در آنجا ضربان قلب، فشار خون و سطح اكسيژن
مورد ارزيابي قرار مي گيرد.
پيشگيري از تشكيل لخته و عفونت ريه
جابه جايي و انجام تنفس عميق پس از عمل، از عوارض عمل همانند تشكيل لخته، تجمع مايع در
ريه و عفونت ريه جلوگيري مي كند. در هر ساعت 5 تا 10 تنفس عميق انجام دهيد و هر بار 3 تا
5 ثانيه نفس خود را نگه داريد.
براي پيشگيري از ايجاد لخته در پا پس از جراحي 5 تا 6 بار در روز پياده روي كنيد و جوراب هاي
ضد تشكيل لخته بپوشيد.
پس از عمل و ترخيص
اگر روش بيهوشي عمومي براي شما انتخاب شده باشد تا 3 روز ممكن است احساس متفاوت
داشته باشيد. در يادآوري خاطرات خود به مشكل بر بخوريد يا احساس خستگي كنيد. از رانندگي
و مصرف الكل حداقل تا 2 روز اجتناب كنيد.
تغذيه:
چند ساعت پس از انجام جراحي شما مي توانيد آب بنوشيد. در صورت تحمل مي توانيد مايعات
شفاف را نيز شروع كنيد. 8 تا 10 ليوان آب در طول روز مصرف نماييد.
رژيم غذايي پر فيبر ) سبزيجات، كاهو، ميوه ها، غالت سبوس دار و …( مصرف كنيد تا حين اجابت
مزاج دچار مشكل نشويد.
فعاليت:
به آهستگي فعاليت خود را افزايش دهيد. پياده روي در هر ساعت چند دقيقه داشته باشيد تا
از تشكيل لخته جلوگيري كنيد.
معموال 1 تا 3 هفته براي بازگشت به فعاليت هاي عادي زمان الزم است.
شما معموال يك روز پس از جراحي به روش بسته ترخيص ميشود. در صورت داشتن عالئمي
شامل تهوع و استفراغ، خونريزي يا مشكل در دفع ادرار ممكن است طوالني تر بستري شويد.
معموال 14 روز پس از جراحي مي توانيد فعاليت جنسي خود را آغاز نماييد.
بازگشت به كار
معموال 1 هفته پس از جراحي مي توانيد به كار خود بازگرديد اما براي بلند كردن اجسام سنگين
با جراح خود مشورت كنيد. از بلند كردن اجسام سنگين تر از 5 كيلوگرم يا شركت در فعاليت
هاي سنگين به مدت 4 تا 6 هفته اجتناب كنيد.
مراقبت از زخم
حتما دست هاي خود را قبل و بعد از دست زدن به محل عمل بشوييد.
تا زماني كه بخيه ها خارج نشده است از وان براي حمام استفاده نكنيد. معموال از روز دوم پس
از جراحي مي توانيد دوش بگيريد مگر اينكه به شما گفته شود كه اين كار را انجام ندهيد.
مقدار كمي ترشح از محل عمل طبيعي است. اما اگر خون زيادي در لباس هايتان مشاهده كرديد
با جراح تماس بگيريد.
بخيه ها معموال 7 تا 10 روز پس از عمل خارج مي گردد.
از پوشيدن لباس هاي تنگ و زبر اجتناب كنيد زيرا مدت ترميم زخم هاي شما را طوالني ميكند.
محل جراحي بعد از 4 هفته ترميم مي شود و يكسال براي محو شدن زمان الزم دارد.
اجابت مزاج
بيهوشي و مصرف داروهاي ضد درد سبب يبوست مي گردد. از عدم انجام اجابت مزاج خودداري
نماييد. روزانه 8 تا 10 ليوان آب ميل نماييد. رژيم غذايي پر فيبر مصرف نماييد. در صورت عدم
انجام اجابت مزاج از پزشك خود دارو دريافت نماييد.
درد
ميزان درد در افراد مختلف متفاوت است. پزشك براي شما داروي مسكن تجويز ميكند. در
صورت داشتن درد زياد به پزشك خود اطالع دهيد.
چه زماني به جراح يا بيمارستان مراجعه كنيم؟
• افزايش شدت درد
• تب بيش از 38/3
• استفراغ مداوم
• تورم، قرمزي، بوي بد يا ترشح از محل عمل
• عدم اجابت مزاج 2 تا 3 روز پس از عمل جراحي
كنترل درد
هرفردي نسب به درد واكنش هاي متفاوتي دارد. يك طيف كه از اعداد 0 تا 10 مي باشد براي
تعيين شدت درد تعريف شده است. صفر، زماني است كه هيچ دردي احساس نمي كنيد و 10
بيشترين دردي است كه تجربه كرده ايد. پس از جراحي به روش بسته ممكن است درد در شانه
احساس شود كه به علت گازي است كه حين عمل از آن استفاده مي شود. پياده روي سبب
كاهش گاز و كاهش درد در شانه مي شود.
درد شديد سبب استرس مي شود و از ترميم زخم نيز جلوگيري ميكند. قبل از اينكه دردتان به
شدت 10 افزايش يابد به پرستار و پزشك خود اطالع دهيد. كنترل درد در زماني كه شدت آن
كمتر است راحت تر مي باشد.
روش هاي غير دارويي كنترل درد
حمايت از شكم: با گذاشتن بالش بر روي شكم و فشار ماليم آن با دستان قبل از سرفه و جاب
جايي مي توانيد به كاهش در د خود كمك نماييد .
پرت كردن حواس: موسيقي گوش دهيد. بازي كنيد يا فعاليتي كه دوست داريد را انجام دهيد.اين
كار سبب مي شود كه تمركز شما از روي درد برداشته شود و سبب كاهش درد و اضطراب مي
شود.
تصوير سازي: سبب جهت دهي و كنترل احساسات شما ميشود. چشم ها خود را ببنديد نفس
عميق بكشيد و خود را در محيطي زيبا تصور نماييد و به آن فكر كنيد.